“ยา” เป็นสินค้าควบคุม ที่ไม่สามารถขายผ่านแพลทฟอร์มออนไลน์ได้ และต้องมีใบสั่งแพทย์หรือจำหน่ายโดยเภสัชกรเท่านั้น จึงไม่ได้เป็นสินค้า Affiliate ที่ได้ค่าคอมมิชชั่นเหมือนกับสินค้าเวชภัณฑ์บางชนิด บทความนี้ Mycontent-thai.com จะพาไปรู้จักว่า ยาประเภทใดบ้างที่ต้องจ่ายโดยเภสัชกรเท่านั้น พร้อมรายชื่อยาที่ควรรู้จักเพื่อความปลอดภัยและความเข้าใจที่ถูกต้องในการใช้ยา

กฎหมายไทยแบ่งยาออกเป็นกี่ประเภท?

หนึ่งในคำถามที่ผู้บริโภคจำนวนมากสงสัยเมื่อเดินเข้าร้านขายยาคือ “ยาตัวนี้ต้องให้เภสัชกรจ่ายหรือไม่?” หรือ “ทำไมถึงต้องให้เภสัชกรเป็นคนจ่ายยา?” เพราะบางครั้งเราอาจไม่สามารถซื้อยาบางตัวได้จากร้านทั่วไปโดยตรง โดยเฉพาะกลุ่ม ยาควบคุมพิเศษ หรือ ยาอันตราย ที่ต้องใช้ เภสัชกรที่มีใบอนุญาต ในการจ่ายยาอย่างถูกต้องตามกฎหมาย

ตามพระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 และประกาศกระทรวงสาธารณสุข ยาแผนปัจจุบันถูกแบ่งออกเป็น 4 ประเภทหลัก ได้แก่:

1. ยาควบคุมพิเศษ (Special Controlled Drugs)
2. ยาอันตราย (Dangerous Drugs)
3. ยาบรรจุเสร็จที่มิใช่ยาอันตราย (General Drugs)
4. ยาสามัญประจำบ้าน (Household Medicines)

ซึ่งประเภท 1 และ 2 คือยาที่ตามกฎหมายไทย ต้องจ่ายโดยเภสัชกร เท่านั้น

1. ยาควบคุมพิเศษ ต้องมีใบสั่งแพทย์ และจ่ายโดยเภสัชกร

ยาควบคุมพิเศษ: ต้องมีใบสั่งแพทย์ และจ่ายโดยเภสัชกร ซื้อไม่ได้เอง ต้องมีใบสั่งแพทย์ + จ่ายโดยเภสัชกรที่มีใบอนุญาต ลักษณะเป็นยาที่มีความแรงสูง หรือมีผลต่อระบบประสาท ใช้ผิดอาจก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิต บางชนิดเสพติดได้หรือมีความเสี่ยงต่อจิตประสาท

ตัวอย่างยา:

ชื่อสามัญ	ชื่อการค้า	ใช้รักษา
Diazepam	Valium®	โรคนอนไม่หลับ / วิตกกังวล
Morphine	–	บรรเทาอาการปวดระดับรุนแรง
Pethidine	–	ปวดเฉียบพลัน / ใช้ในโรงพยาบาล
Methylphenidate	Ritalin®	สมาธิสั้น (ADHD)

2. ยาอันตราย: เภสัชกรเป็นผู้จ่าย แต่ไม่ต้องมีใบสั่งแพทย์

ยาอันตราย จำเป็นต้องให้เภสัชกรเป็นผู้จ่าย แต่ไม่ต้องมีใบสั่งแพทย์ก็ได้ แม้จะไม่มีใบสั่งแพทย์ แต่ต้องได้รับคำอธิบายจากเภสัชกร และไม่ควรซื้อเกินจำนวนที่เหมาะสม ลักษณะยาที่มีผลข้างเคียงรุนแรงหากใช้ผิดวิธี ต้องได้รับคำแนะนำจากเภสัชกรก่อนใช้ มีข้อควรระวังเฉพาะบุคคล เช่น ผู้ป่วยโรคตับ ไต หรือหญิงตั้งครรภ์

ตัวอย่างยาอันตรายที่พบบ่อย:

ชื่อยา	การใช้งาน
Amoxicillin	ยาปฏิชีวนะ รักษาการติดเชื้อ
Ibuprofen	ยาแก้อักเสบ ลดไข้ ปวดข้อ
Diclofenac	ยาแก้ปวดกล้ามเนื้อ
Chlorpheniramine	ยาแก้แพ้ แก้หวัด
Cetirizine	ยาแก้ลมพิษ แพ้อากาศ

..แล้ว “ยาที่ไม่ต้องจ่ายโดยเภสัชกร” มีอะไรบ้าง?

🔹 ยาสามัญประจำบ้าน:

เช่น

• Paracetamol – ยาลดไข้
• Antacil – ยาลดกรด
• Tiffy / Decolgen – ยาแก้หวัด
• Salol – ยาแก้ท้องเสีย

สามารถซื้อได้ทั่วไป เช่น ร้านสะดวกซื้อ หรือร้านโชห่วย แต่ควรอ่านฉลากให้ชัดเจนก่อนใช้ทุกครั้ง

สรุป… “ยาแบบไหนที่ต้องจ่ายโดยเภสัชกร”

• ยาควบคุมพิเศษ: เช่น Diazepam, Morphine → ต้องมีใบสั่งแพทย์ + เภสัชจ่าย
• ยาอันตราย: เช่น Amoxicillin, Ibuprofen → เภสัชกรต้องเป็นผู้ขาย
• ยาสามัญประจำบ้าน: เช่น Paracetamol, Antacil → ซื้อได้ทั่วไป

หากคุณไม่แน่ใจว่ายาที่คุณต้องการซื้อจัดอยู่ในประเภทใด แนะนำให้ปรึกษาเภสัชกรทุกครั้งก่อนซื้อ เพื่อความปลอดภัยและหลีกเลี่ยงการใช้ยาผิด

อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง

• ยาแก้ไอ FLUIFORT สำหรับผู้ใหญ่ กินอย่างไร หาซื้อได้ที่ไหน
• 10 ยาแก้อักเสบเจ็บคอ เป็นไข้ ต้องกินยาอะไร
• รู้จักยาพ่นจมูก Avamyst สเปรย์ที่คนเป็นภูมิแพ้รัก
• ตรวจ RSV เด็กเอง ด้วยที่ตรวจ 3 in 1 จากร้านขายยา
• รวม 10 ยาแก้แพ้ แก้คัดจมูก แบบไม่ง่วง มียี่ห้อไหนบ้าง
• ใช้สิทธิ์บัตรทองรับยาฟรีที่เซเว่นกับร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส
• เพ็ชรรัตน์เภสัช โฉมใหม่! ไฉไลดุจ EVEANDBOY ในวงการ Pharmacy