ในราชวงศ์จักรี พระบรมวงศานุวงศ์หลายพระองค์ทรงได้รับพระยศทางทหารทั้งจากหน้าที่ทางการและเชิงสัญลักษณ์ ซึ่งพระยศเหล่านี้สะท้อนถึงฐานะทางราชวงศ์และบทบาทด้านการทหารของแต่ละพระองค์ ตั้งแต่ต้นราชวงศ์ถึงรัชกาลปัจจุบัน ความเข้าใจถึงยศทหารในราชวงศ์จักรีจึงเป็นกุญแจสำคัญเพื่อเห็นพระราชภารกิจต่อชาติ

1. พระยศสูงสุดของพระมหากษัตริย์: จอมทัพไทย & ยศทั้งสามเหล่าทัพ

พระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรีทรงดำรงตำแหน่ง จอมทัพไทย (Commander‑in‑Chief of the Royal Thai Armed Forces)ตามรัฐธรรมนูญ ซึ่งสอดคล้องกับพระยศสูงสุดในสามเหล่าทัพ พระยศเหล่านี้ทรงได้รับทันทีตั้งแต่วันเข้ารับราชสมบัติ และถือเป็นตำแหน่งพระยศทหารสูงสุดเหนือยศอื่น ๆ ได้แก่

• Chom Phon (Field Marshal) – กองทัพบก
• Chom Phon Ruea (Admiral of the Fleet) – กองทัพเรือ
• Chom Phon Akat (Marshal of the Royal Thai Air Force) – กองทัพอากาศ 

2. พระบรมวงศานุวงศ์ที่ทรงยศทางทหารเด่นในอดีต

รัชกาลที่ 1 (พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก)

พระองค์เดิมมีตำแหน่ง เจ้าพระยาจักรี (Chao Phraya Chakri) เป็นแม่ทัพผู้ก่อตั้งราชวงศ์จักรี หลังขึ้นครองราชย์ พระองค์ทรงถือพระยศเป็นพระมหากษัตริย์และทรงบัญชาการทางการทหารโดยตรง

รัชกาลที่ 5 (พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว)

ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ที่สร้างความทันสมัยให้กองทัพไทย และทรงดำรงพระยศ จอมพล (Field Marshal) ตลอดระยะเวลาแห่งการส่งเสริมยุทธศาสตร์และสร้างขีดความสามารถด้านการทหาร

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต (รัชกาลที่ 5)

ทรงดำรงยศ Field Marshal และ Admiral of the Fleet ในบทบาทผู้บัญชาการทหารและรัฐมนตรีว่าการกลาโหมสมัยต้นรัชกาลที่ 6

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจิรประวัติวรเดช

ทรงดำรงตำแหน่ง Field Marshal และทรงเป็นผู้บุกเบิกยุทธศาสตร์ทหารไทยจนได้รับการยกย่องว่าเป็น “บิดาแห่งกองทัพบกไทย”

3. รัชกาลที่ 10 (พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มหาวชิราลงกรณ)

พระองค์ทรงดำรงราชย์ในฐานะจอมทัพไทย พร้อมกับพระยศในสามเหล่าทัพดังที่กล่าว และยังทรงมีบทบาทการฝึกทหารจริง ทรงบินรบและเป็นครูการบินที่ผ่านการฝึกฝนเองทั้งในไทยและต่างประเทศ

4. ความหมายของพระยศทางทหารในราชวงศ์จักรี

• พระยศทหารเชิงสัญลักษณ์และพิธีการ – แสดงฐานะและสิทธิ์ในระบบราชการ
• พระยศทหารที่มาจากการรับใช้จริง เช่น ครูการบิน, ผู้บัญชาการหน่วย
• บทบาทการฝึกและปฏิบัติในสนามจริง – เช่น การเข้าร่วมหน่วย SASR, ฝึกกับต่างประเทศ หรือทำหน้าที่ด้านยุทธศาสตร์อย่างเข้มงวด

พระบรมวงศานุวงศ์แห่งราชวงศ์จักรี โดยเฉพาะพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานุวงศ์เด่นในอดีตทรงดำรงพระยศทางทหารที่สูงสุดในแต่ละเหล่าทัพ เช่น จอมพล, Field Marshal, Admiral of the Fleet และ Marshal of the Air Force ยศเหล่านี้สะท้อนถึงบทบาทในการบัญชาการยุทธศาสตร์ การปกครอง และการฝึกปฏิบัติการอย่างแท้จริง

ตลอดราชวงศ์จักรี การสืบทอดตำแหน่งเหล่านี้ไม่ได้เป็นเพียงพิธีกรรม แต่แสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่างราชวงศ์ ความรับผิดชอบต่อชาติ และความภูมิฐานในประวัติศาสตร์ไทย

บรรณานุกรม (References)

1. Vajiralongkorn – Military Wiki (Fandom): ระบุว่าพระมหากษัตริย์ทรงดำรง Field Marshal, Admiral of the Fleet, และ Marshal of the Air Force พร้อมใบอนุญาตการบินหลายรุ่น
2. Vajiralongkorn – Wikipedia: รายละเอียดพระยศสูงสุดในทุกเหล่าทัพ
3. Chakri Dynasty – Britannica: บรรยายการมีบทบาทการทหารของรัชกาลที่ 1 และ 5 และการวางยุทธศาสตร์ในประวัติศาสตร์ไทย
4. Prince Paribatra Sukhumbandhu – Wikipedia: แสดงพระยศ Field Marshal และ Admiral of the Fleet ในราชวงศ์จักรี
5. Prince Chirapravati Voradej – Wikipedia: บทบาทในฐานะนายทหารสูงสุดและผู้บุกเบิกกองทัพบกไทย

ภาพจากเว็บไซต์ สวพ.91