ภาพปก : แอนโทเนีย โพซิ้ว นางงามจักรวาลประเทศไทย และรองนางงามจักรวาล 2023 แต่งชุดนางสงกรานต์ มโหธรเทวี งานสงกรานต์ 2567 นุ่งผ้าลายอย่างจากร้าน ภูษาผ้าลายอย่าง

ใครที่ได้ชมละครเรื่องบุพเพสันนิวาส กับ ลายกินรี ทางช่อง 3 อันมีช่วงที่กล่าวถึงผ้าไทยชนิดหนึ่งที่ชื่อว่า “ผ้าลายอย่าง” คงสงสัยไม่น้อยว่าคือผ้าชนิดใด และปัจจุบันยังนุ่งกันอยู่หรือเปล่า วันนี้ Mycontent-thai.com รวบรวมประวัติของผ้าลายอย่าง และนำความสวยงามของผ้าชนิดนี้มาเล่าสู่กันฟังอีกครั้ง

รู้จักผ้าลายอย่าง ผ้าพิมพ์ที่มีประวัติมาตั้งแต่อยุธยา ปัจจุบันยังนุ่งกันอยู่

คำว่า​ “ผ้าลายอย่าง” คือผ้าฝ้าย หรือผ้าไหม ที่ถักทอกันในประเทศไทย และได้ส่งไปพิมพ์ลายที่ประเทศอินเดีย เป็นผ้าที่มีความนิยมในราชสำนักสยามยุคกรุงศรีอยุธยา รัชสมัยพระนารายณ์มหาราช พ.ศ. 2199 – 2231 โดยมีการพบแม่พิมพ์ผ้าลายอย่างที่เมือง กุจาราช ประเทศอินเดีย ระบุว่าเป็น “Siam Pattern” อันถือเป็นลิขสิทธิ์ของราชสำนักสยาม ห้ามนำไปผลิตและพิมพ์ขายต่อไปนั่นเอง

ในยุคอยุธยา ผ้าลายอย่าง คือผ้าที่ใช้ลายวิจิตร บรรจง เช่น กินรี, เทพ, ครุฑ, หงส์, คชสีห์, ราชสีห์ ลายเทพต่างๆ และต้องสั่งทำ ส่งไปผลิตที่อินเดีย ดังนั้นผ้าชนิดนี้จึงถือเป็นผ้าที่ชนชั้นสูงจะได้มีโอกาสครอบครองไว้ เพราะการทอผ้าเป็นรูปเทพเจ้า หรือลายดั่งจินตนาการของช่างนั้น ไม่สามารถทอได้ การพิมพ์จึงเป็นเทคโนโลยีผลิตผ้าที่ตอบโจทย์ในยุคนั้น

ประวัติผ้าลายอย่าง ผ้าพิมพ์ลายส่งพิมพ์

สมัยอดีตนับร้อย นับพันปี การทอผ้าใช้ผ้าฝ้าย และผ้าไหมย้อมสี โดยแต่ละพื้นที่ก็มีกรรมวิธีย้อมสีผ้าด้วยวิธีธรรมชาติ ให้ได้ลวดลายสวยงดงามดั่งใจนั่นเอง แม้ว่าบ้านเราจะได้รับวัฒนธรรมการทอผ้ามาจากกลุ่มชาวเขมร ลาว เมียนมา ไทลื้อ และที่อื่นๆ แต่การทอผ้าแต่ละผืนก็ใช้เวลานานจนยุคหนึ่งไม่ทันใจผู้ใช้กันเลยทีเดียว

มีประวัติศาสตร์ได้เล่าว่าสมัยอยุธยาก็มีพ่อค้าจากแหล่งต่างๆ นำสินค้าแปลกหูแปลกตาชาวสยามมาจำหน่าย หนึ่งในนั้นก็คือ “ผ้าลายอย่าง” เป็นผ้าที่ใช้เทคนิคพิมพ์ลาย ทำได้ที่เดียวคืออินเดีย มาขายให้กับราชสำนักสยาม ปรากฎว่าสินค้าประเภทนี้ กลายเป็นที่นิยม และมีการให้ช่างไทยวาดเขียนลายผ้า ส่งไปพิมพ์กันที่อินเดียกันเลยทีเดียว

แม้ว่าอินเดียจะขึ้นชื่อเรื่องการพิมพ์ลายผ้า แต่การนุ่งผ้าไทย ผ้าฝ้าย ผ้าไหม ของบ้านเราถือว่ามีคุณภาพดี มีกรรมวิธีการผลิตที่ได้เนื้อผ้าที่นุ่ม เนียน ละเอียด จึงได้ส่งผ้าจากประเทศไทยไปให้ช่างอินเดียได้พิมพ์ลาย กระบวนการหนึ่งกว่าจะเสร็จ ก็กินเวลาหลายเดือนกันทีเดียว

ขั้นตอนการพิมพ์ว่าเป็นศิลปะที่ต้องใช้ความปราณีตแล้ว ขั้นตอนการซักรีดนั้นถือว่ายากกว่า ในสมัยนั้นผ้าลายอย่างจึงไม่ใช่ผ้าที่คนธรรมดาสามัญจะมีไว้ครอบครองได้ จึงเป็นผ้าที่พระมหากษัตริย์ สั่งราชสำนักผลิต และมอบให้กับขุนนาง หรือผู้ที่สมควรได้รับตามยศฐา บรรดาศักดิ์ และเมื่อนุ่งเสร็จแล้ว จะมีกรรมวิธีการซักที่ป้องกันสีตก ต้องใช้เบี้ย (เปลือกหอย) ขัดทำความสะอาด ทีละจุด 

ภายหลังรัชสมัยพระนารายณ์มหาราช ในยุคกรุงศรีอยุธยา ก็ยังมีการนุ่งผ้าลายอย่าง มาจนถึงปัจจุบัน มีบันทึกถึงการทำความสะอาดผ้าลายอย่าง ซึ่งเป็นกรรมวิธีการทำความสะอาดผ้านุ่งของฝ่ายใน ตรงกับช่วงรัชกาลที่ 5

ผ้าลายอย่าง อยุธยา ราคา

แน่นอนว่าถ้าเป็นผ้าลายอย่างของแท้ นับตั้งแต่ต้นกรุงรัตนโกสินทร์ หรือสมัยอยุธยานู้น ราคาก็น่าจะสูงประเมินค่ายากสักหน่อย แต่ยุคปัจจุบันก็ยังมีการผลิตผ้าลายอย่าง มีราคาตั้งแต่ผืนละ 5,000 บาท ไปจนถึงหลักหมื่น ขึ้นอยู่กับกรรมวิธีการผลิต ลวดลาย การออกแบบ โดยยังมีผู้รักในศิลปะผ้าไทย ออกแบบผ้าลายอย่างเพื่อออกสู่ท้องตลาดอยู่ไม่ให้หายไป

วิธีนุ่งผ้าลายอย่าง

การใช้ผ้าลายอย่างในปัจจุบันก็มักพบเห็นในพิธีการสำคัญๆ อาทิ งานแต่งงาน งานโชว์ตัวของดารา คนดัง ในพิธีสมโภชต่างๆ และมอบให้กับผู้ใหญ่เพื่อเป็นของขวัญในโอกาสสำคัญ 

ผ้าลายอย่าง มีความยาว 2 – 4 เมตร โดยประมาณ การนุ่งจึงเป็นวิธีการนุ่งหน้านาง ที่ต้องพับด้านหน้าเก็บเนื้อผ้า และมัดไว้ที่ชายนุ่ง คาดด้วยเข็มขัดเส้นใหญ่ๆ เพื่อให้ผู้สวมใส่เดินสะดวก

ผ้าลายอย่างหาซื้อได้ที่ไหน

ผ้าลายอย่างสวยๆ ยังคงมีจำหน่ายในปัจจุบัน ทั้งร้านใน Facebook และ Market Place อย่าง Shopee และ Lazada ขึ้นอยู่กับว่าคุณต้องการผ้าแบบใด คุณภาพแบบใด ซึ่งถ้าหากได้ลองสัมผัสเนื้อผ้าดูสักครั้ง คงต้องหลงรักในผ้าไทยแบบนี้อีกแน่ ตัวอย่างของร้านที่จำหน่ายผ้าลายอย่างสวยๆ มีดังนี้

1. ร้านภูษาผ้าลายอย่าง

ร้านภูษาผ้าลายอย่าง เป็นร้านที่มีช่องทางจำหน่ายผ่านทางเฟซบุ๊ก มีลายผ้าที่ทางร้านได้ออกแบบเอง และได้รักษาลายโบราณไว้ ตัวอย่างผลงานของทางร้านคือผ้าลายอย่างที่ แอนโทเนีย โพซิ้ว นางงามจักรวาลประเทศไทย และรองนางงามจักรวาล 2023 แต่งชุดนางสงกรานต์ มโหธรเทวี งานสงกรานต์ 2567 คลิกสั่งซื้อที่นี่

2. ร้านผ้าลายอย่าง โขมพัสตร์

โขมพัสตร์ จำหน่ายผ้าลายอย่าง หลายช่องทาง และยังซื้อผ่าน Lazada ได้อีกด้วย ยกตัวอย่าง ผ้าลายอย่าง ความยาว 1 x 3 เมตร มีเชิงหัวท้าย ลายวิจิตรบรรจง ราคาเริ่มต้นผืนละ 2,500 บาท เหมาะสำหรับเป็นผ้าชุดเจ้าสาว หรือมอบให้กับผู้ใหญ่ และการสวมใส่ในพิธีการสำคัญๆ คลิกที่นี่

3. Nana Collection

Nana Collection จำหน่ายผ้าไทย ผ้าถุง ผ้าลายอย่าง ผ้าพิมพ์ทอง พร้อมบรรจุในแพ็คเกจของขวัญมอบให้ผู้ใหญ่ ราคาเริ่มต้น 450 บาท คลิกสั่งซื้อที่ Lazada และ Shopee

4. JC Thaisilk Shop 

ผ้าลายอย่าง ผ้าพิมพ์ทองจากร้าน JC Thaisilk Shop ลวดลายสวย พิมพ์ลายคมชัด มีหน้านาง และพิมพ์ลายหลายสีให้เลือก ราคาเริ่มต้น 190 บาท มีหน้าร้านใน Lazada และ Shopee  คลิกสั่งซื้อที่นี่ Shopee

5. BP Brand Store

ผ้าลายอย่าง จากร้าน BP Brand Store พิมพ์ลาย สีสด สวย หน้ากว้าง 1 เมตร ยาว 2 เมตร ราคา 190 บาท ความยาว 4 เมตร 350 บาท เหมาะสำหรับเป็นผ้านุ่งแสดงนาฎศิลป์สำหรับนักเรียน ที่ต้องนุ่งกันแสดงหลายๆ คน หรือใช้เป็นผ้านุ่งสำหรับเพื่อนเจ้าสาว มีจำหน่ายที่ Shopee

6. ร้านผ้าลายอย่าง พาหุรัด

ร้านผ้าลายอย่าง พาหุรัด จำหน่ายผ้าโบราณ ผ้าลายอย่าง ผ้าพิมพ์ลายโบราณ ทั้งผ้าฝ้าย ผ้าคอตตอน ผ้าไหมอิตาลี จำหน่ายขายส่งและปลีก ชื่อร้าน “ผ้าเสมา” ตั้งอยู่ที่ชั้น 2 ห้อง N2-08 ดิโอลด์สยามพลาซ่า แขวงวังบูรพาภิรมย์ ติดต่อผ่าน LINE ID : phasema19 และเฟซบุ๊ก ผ้าเสมา

ผ้าลายอย่างในปัจจุบัน ยังใช้เป็นผ้านุ่งของพิธีการสำคัญ เช่น บ่าวสาวสวมใส่ในวันแต่งงาน วันพิธีไทย พิธีทางศาสนา รวมไปถึงการใช้เป็นของรับไหว้ผู้ใหญ่ และมอบให้ผู้ใหญ่ในโอกาสสำคัญ ผ้าลายอย่างเป็นผ้าไทยที่มีประวัติ และความสวยงาม หวังว่ารุ่นลูก รุ่นหลานของพวกเรา จะยังคงชื่นชอบผ้าไทย รักษาไว้ให้คงอยู่

ที่มา : 

1. “ผ้าลายอย่างกับวิถีชีวิตของคนไทย” ผู้เขียน น.ส.วรรณฉัตร เทวบุณย์ เจ้าหน้าท่ีฝ่ายบริหารองค์ความรู้และนิทรรศการ., https://www.sacit.or.th/uploads/items/attachments/018a1b6ccd2ec81361657e259155895a/_712a7422f2f5f7c807d35fc0977dd7ad.pdf

Read More : 

1. รู้จัก “ผ้าไหมไทย” มีกี่ประเภท ผ้าไหมจังหวัดไหนดีที่สุด

2. น้ำยาซักผ้าไหม ยี่ห้อไหนดี สำหรับซักชุดผ้าไหมราคาแพง และเครื่องแบบ

3. จักรเย็บผ้าไฟฟ้า กระเป๋าหิ้ว “Singer – Brother” เหมาะสำหรับแม่บ้าน

4. ปู่ม่านย่าม่าน จิตรกรรมวัดภูมินทร์ กระซิบว่าอะไรใครเป็นคนวาด5. รู้จัก “กางเกงช้าง”​ Soft Power Thailand ของแทร่ ซื้อที่ไหน

tag : ผ้าลายอย่าง,ผ้าลายอย่าง คืออะไร,ผ้าลายอย่าง ราคาเท่าไหร่,ผ้าลายอย่าง ซื้อได้ที่ไหน,ผ้าลายอย่าง คือ,ผ้าลายอย่าง อยุธยา,ประวัติผ้าลายอย่าง,นุ่งผ้าลายอย่าง,เนื้อผ้าลายอย่าง,ผ้าลายอย่าง อยุธยา ราคา,ผ้าลายอย่าง พาหุรัด,ผ้าลายหย่างคือ,เสื้อผ้าผ้าลายอย่าง